Tuần khủng hoảng là gì?
Tuần khủng hoảng (The Wonder Weeks) là những giai đoạn xuất hiện các bước nhảy vọt về kỹ năng và trí tuệ của bé yêu trong 2 năm đầu đời. Và sự khủng hoảng (hay còn gọi là bão) là sự khởi đầu để bé học hỏi kĩ năng hoặc chuẩn bị cho bước phát triển mới. Mỗi bước nhảy vọt là một thế giới mới đối với bé. Nó khác xa với môi trường an toàn trong bụng mẹ hoặc với thời kỳ trước đó. Bé phải học các kỹ năng để thích nghi với những thay đổi này. Trong khi cơ thể còn quá non nớt, não bộ vẫn trong giai đoạn hoàn thiện. Bé chưa nhận thức và làm quen được những biến chuyển này nên rơi vào trạng thái “khó ở”.
The wonder weeks là đề tài nghiên cứu và khái niệm được đưa ra bởi hai nhà khoa học nổi tiếng Hetty Van De Rijt và Frans Plooij trong cuốn sách cùng tên của họ. Cuốn sách bán chạy nhất The New York Times trong nhiều năm này là cẩm nang gối đầu giường của hàng triệu bậc phụ huynh trên khắp thế giới.
Biểu hiện của bé trong tuần khủng hoảng là gì?
Thời điểm giông bão (stormy days), bé thường:
- Quấy khóc vô cớ
- Biếng ăn sinh lý
- Chất lượng giấc ngủ giảm sút mạnh mẽ
- Trẻ cực kỳ bám mẹ
Các chuyên gia miêu tả giai đoạn này là 3C. Clingy (bám mẹ/người thường xuyên chăm sóc bé) – Crankiness (Gắt gỏng, bực bội) – Crying (Khóc quấy). Điều này dẫn đến nếp sinh hoạt của bé và gia đình bị đảo lộn hoàn toàn.
Thời điểm bé học lẫy, ngồi, bò, đứng, đi, nói… là những thời điểm bé sẽ rơi vào giai đoạn Tuần khủng hoảng.
Nguyên nhân khác ảnh hưởng hành vi của trẻ ngoài tuần khủng hoảng là gì?
Không phải em bé cứ quấy khóc là đang trong wonder weeks đâu mẹ nhé. Một số nguyên nhân khác bao gồm:
- Bé bị ốm: Bé không được khỏe, sốt, cảm lạnh đều là những nguyên nhân làm trẻ khó chịu và quấy khóc.
- Thay đổi môi trường đột ngột: chẳng hạn như đi du lịch, chuyển nhà hoặc căng thẳng trong gia đình đều có thể là nguyên nhân thay đổi hành vi của trẻ sơ sinh.
- Mọc răng
- Có sự xáo trộn trong môi trường ngủ: sự mệt mỏi, chuyển nơi ngủ từ cũi sang giường cũng có thể gây ra khó chịu cho trẻ.
- Có thể, con bạn là em bé thuộc nhóm nhạy cảm hơn những đứa trẻ khác. Nên chỉ cần những dấu hiệu nhỏ cũng làm ảnh hưởng đến tinh thần.
Cách nhận biết wonder weeks đã qua
Các biểu hiện giông bão này của bé sẽ kết thúc sau khi bé hoàn thành việc học một hoặc nhiều kĩ năng mới. Mẹ có thể nhận biết thông qua các biểu hiện của bé:
- Bé trở lại với nhịp sinh hoạt cũ (trước khi có tuần khủng hoảng) hoặc chuyển hẳn sang một nếp sinh hoạt mới phù hợp.
- Bé vui vẻ và hoạt bát hơn.
- Bé ngủ và ăn cũng tốt hơn, những ngày này được gọi là những ngày nắng đẹp.
Sunny Weeks – Những ngày nắng đẹp
Sunny Weeks là những ngày tươi đẹp sau mỗi đợt khủng hoảng. Bé trở lại ngoan ngoãn như bình thường. Sunny Weeks của mỗi bé khác nhau. Tuy nhiên trung bình sẽ rơi vào các mốc dưới đây:
- 6 tuần
- 10 tuần
- 13 tuần
- 21 tuần
- 31 tuần
- 39 tuần
- 49 tuần
- 58 tuần.
Wonder Weeks tính từ ngày dự sinh hay ngày bé chào đời?
Mẹ bầu đều không xa lạ với khái niệm “ngày dự sinh” và “ngày thực sinh”. Wonder week tính theo ngày dự sinh hay thực sinh? Thông thường, tuần khủng hoảng được tính dựa theo tuổi hiệu chỉnh, tức là theo ngày dự sinh mẹ nhé!
Ví dụ một em bé sinh non lúc 35 tuần, khi bé được 10 tuần tuổi, thì bé mới bước vào tuần khủng hoảng 5 (week 5) vì theo ngày dự sinh, bé mới được 5 tuần tuổi.
Tại sao lại tính tuần khủng hoảng theo ngày dự sinh?
Ngày dự sinh được bác sĩ sản khoa tính dựa trên sự phát triển của thai nhi. Tuy nhiên, em bé thường chào đời không đúng với ngày dự sinh này. Đặc biệt là các em bé sinh non, sinh đôi hoặc sinh ba thì khoảng cách giữa 2 ngày này khá lớn.
Bộ não con người trải qua 1 quá trình phát triển khá dài trước khi hoàn thiện. Bắt đầu từ thai nhi cho đến vài năm đầu đời. Chính vì vậy, để tính tuần khủng hoảng, mẹ sẽ phải lấy ngày dự sinh làm mốc.
Tuy nhiên, vẫn có các trường hợp ngoại lệ. Thực tế, có những em bé kỹ năng đến sớm hoặc muộn hơn so với độ tuổi.
Vì vậy, để xác định chính xác wonder week của bé. Mẹ nên dựa vào những biểu hiện khó ở của con cùng với các kỹ năng mới bé đang luyện tập để xác định tuần khủng hoảng. Mẹ cũng nên kiểm tra các vấn đề sức khỏe của bé như: mọc răng, sốt, đau bụng… để loại trừ nếu có nhé!
Sau mỗi tuần khủng hoảng, bé lại đạt được một hoặc nhiều kĩ năng mới cũng như có những tiến bộ vượt bậc về nhận thức, giác quan, não bộ.
Wonder Weeks và nếp sinh hoạt của bé
Thông thường, các tuần khủng hoảng có thể trùng với giai đoạn bé cần chuyển đổi nếp sinh hoạt. Nguyên nhân là bởi não bộ và cơ thể bé phát triển hơn so với giai đoạn trước. Đồng nghĩa với khả năng nhận thức và tích trữ năng lượng tốt hơn. Bé có thể chuyển đổi từ bú 3 giờ/cữ thành 3,5 giờ/ cữ. Thời gian thức tối đa từ 60 phút tăng lên 75-90 phút mới đi ngủ.
Trẻ sơ sinh có bao nhiêu tuần khủng hoảng?
10 kỳ khủng hoảng là con số bé sẽ trải qua trong 2 năm đầu đời. Thời điểm giông tố của mỗi kỳ thường rơi vào các tuần 5-8-12-19-26-37-46-55-64-75.
Mỗi em bé lại có biểu hiện khó ở và giai đoạn quấy khóc đỉnh điểm khác nhau. Có thể bé sẽ khó chịu từ 1-2 tuần, hoặc có khi 1 tháng trước khi chạm mốc.
Để các mẹ dễ hình dung, Bluecare lấy ví dụ như sau:
Mốc khủng hoảng chung 19 tuần. Bé có thể đã khó chịu từ tuần 14. Cơn khủng hoảng có thể kéo dài tới tuần thứ 20, 21 mới xuất hiện nắng đẹp
Thật may mắn nếu mẹ sinh được một em bé thiên thần. Những em bé kiểu này thường trải qua khủng hoảng một cách rất nhẹ nhàng. Có khi, mẹ còn cảm giác con không có wonder week.
Mẹ tham khảo lịch khủng hoảng ở dưới đây:
Lịch khủng hoảng chung của trẻ 0 – 24 tháng tuổi
Tuần khủng hoảng của bé theo từng giai đoạn
Xem chi tiết tuần khủng hoảng của bé trong mỗi giai đoạn là gì và cách vượt qua dưới đây!
1. Wonder week 5 tuần
Giai đoạn bắt đầu có sự phát triển về giác quan. Sau cơn bão này trẻ sẽ quan sát mọi thứ chăm chú hơn và muốn được chạm vào mọi vật. Trẻ cũng nở nụ cười đầu tiên và nhạy cảm hơn với mùi hương, đặc biệt là mùi hương của mẹ.
2. Wonder week 8 tuần
Đây là giai đoạn con kiểm soát cổ, giữ đầu ổn định hơn. Con cũng biết quay đầu về phía âm thanh, tỏ ra thích thú với đồ chơi và bắt đầu khám phá cơ thể mình. Em bé cũng bắt đầu biết làm ra những âm thanh gầm gừ nhỏ.
3. Wonder week 12 tuần tuổi
Cơn bão lần này đánh dấu sự chuyển biến lớn đầu tiên của trẻ. Con sẽ đang học kĩ năng vận động thô và có sự phát triển giác quan đáng kể. Con sẽ biết lẫy, lật sấp và lật ngửa, ngóc đầu lên. Trẻ cũng nghe những âm thanh với cao độ khác nhau và cười nhiều hơn.
4. Wonder week ở 19 tuần tuổi
Vượt qua cơn khủng hoảng này, con biết đưa tay vào miệng mút và cầm nắm đồ vật trong tầm với. Nhét vào miệng. Trẻ cũng đã nhận ra và nhìn theo bố mẹ. Khi bú no trẻ biết tự đẩy núm ti ra.
5. Wonder week ở 26 tuần tuổi
Kỹ năng con đang học bao gồm: cầm nắm chặt, nhổm người, ngồi dậy, xác định khoảng cách và bắt đầu cười to, la hét.
6. Wonder week ở 37 tuần tuổi
Con học cách phân loại và chia các nhóm đồ vật dựa trên những điều khác nhau. Bé hiểu một số từ, biết bắt chước người khác, thể hiện tâm trạng của mình.
Bé cũng thích chơi trò chơi và đung đưa theo những bài nhạc quảng cáo. Con bắt đầu tập một kỹ năng vận động thô quan trọng: kỹ năng bò.
7. Wonder week ở 46 tuần tuổi
Con đang bắt đầu hiểu về khái niệm trình tự. Con sẽ bắt đầu nói những từ đơn giản và trả lời các câu hỏi ngắn. Bé cũng có khả năng chỉ vào đồ vật mình muốn và chơi trò xếp chồng.
8. Wonder week ở 55 tuần tuổi
Thật tuyệt vời! Bé học được kỹ năng đi chập chững hoặc đi vũng, thích vẽ, cầm những đồ vật đưa ra xa, tự cởi hoặc mặc quần áo.
9. Wonder week ở 64 tuần tuổi
Ở giai đoạn này, con bắt đầu biết pha trò rồi đó mẹ nhé! Con làm nũng và còn biết nịnh mẹ nữa đó. Con cũng biết bắt chước biểu cảm và hành động của người lớn.
10. Wonder week 75
Lúc này con đã gần 20 tháng tuổi. Bé đi vững và có thể chạy nhảy tốt. Con đã biết xâu chuỗi các sự kiện và thay đổi hành vi cho phù hợp với hoàn cảnh
Cảm xúc của trẻ cũng có nhiều biến đổi. Con xuất hiện cảm giác đồng cảm và giảm bớt sự ích kỷ. Kỹ năng ngôn ngữ của con cũng không ngừng phát triển.
Tuần khủng hoảng của con mẹ cần làm gì?
Về phía cha mẹ
- Trước hết, ba mẹ cần hiểu rằng, tuần khủng hoảng là điều rất BÌNH THƯỜNG mà mỗi em bé cần trải qua. Wonder Week không phải là bệnh.
- Tiếp theo, ba mẹ hãy chuẩn bị sẵn tinh thần và sức khỏe để đồng hành cùng con trong những giai đoạn khó ở này.
- Nắm chắc những kỹ năng, cột mốc bé đang nỗ lực học tập để có những hỗ trợ kịp thời giúp con khôn lớn và phát triển toàn diện.
- Yêu con và thể hiện tình yêu bằng những lời nói, cử chỉ âu yếm.
Gợi ý một số cách hỗ trợ con
Hãy lưu lại những gợi ý dưới đây vì nó sẽ thực sự hữu ích với mẹ đấy!
Chuyện ăn ngủ của bé
- Tuần khủng hoảng thường trùng với các giai đoạn con cần chuyển đổi nếp sinh hoạt. Mẹ sẽ giãn cữ bú cho bé, tăng kích cỡ của núm bình. Bé thức chơi lâu hơn, thời gian thức ban ngày nhiều hơn. Bé cần được cắt một giấc ngày và dần cai ti đêm.
- Nếu bé ngủ quá ít vào ban ngày, hãy cho bé đi ngủ sớm vào ban đêm, bé có thể ngủ sớm nhất lúc 17h30 hoặc 17h45.
- Trong giai đoạn khủng hoảng bé thường bị biếng ăn sinh lý. Mẹ không nên ép con. Thay vào đó hãy đợi đến khi con muốn ăn mới cho con ăn. (Mỗi em bé thường trải qua ít nhất 1 kỳ biếng ăn sinh lý trong 20 tháng đầu đời. Và sẽ còn những kỳ biếng ăn sinh lý trong những tháng còn lại)
Trấn an và cỗ vũ bé
- Vỗ về, da kề da, nói lời yêu thương v.v Những cử chỉ quan tâm sẽ khiến bé được trấn an nhanh chóng. Dù con rất quấy làm mẹ mệt, mẹ hãy “niệm chú” : con đang học để giữ mình được bình tĩnh mẹ nhé.
- Đổi không gian mỗi khi con quấy khóc. Từ phòng này sang phòng khác. Có thể cho bé ra ngoài trời, gần gũi thiên nhiên. Đây là những cách giảm căng thẳng cho bé hiệu quả.
- Cũng như người lớn, đôi khi con cũng cần được khóc để giải tỏa khỏi sợ hãi, lo lắng, hay nỗi buồn. Thay vì làm mọi cách chăm chăm để con nín, mẹ hãy để con khóc một chút. Bế con lên vỗ về an ủi cho đến khi bé được trấn an.
- Giúp đỡ bé luyện tập kĩ năng mới ứng với giai đoạn phát triển của bé. Kỹ năng mới càng thành thục, tuần nắng đẹp càng mau đến.
KẾT LUẬN
Hi vọng rằng, bài viết đã giải đáp một cách đầy đủ, giúp cho ba mẹ hiểu tuần khủng hoảng của bé là gì.
Làm cha mẹ luôn là một hành trình đầy thách thức, vô cùng thú vị nhưng cũng lắm buồn vui, thăng trầm. Em bé là điều kỳ diệu tạo hóa đã ban cho mỗi người làm cha, làm mẹ như chúng ta. Bluecare chúc mẹ và bé luôn dồi dào sức khỏe, và có những khoảng thời gian tuyệt vời bên nhau.
Tham gia cộng đồng chăm sóc trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ lớn nhất Việt Nam, cùng nhau chia sẻ những bí quyết nuôi dạy con ba mẹ nhé!