Việc thay băng và rửa vết thương đầy đủ và đúng cách có thể giúp cho vết thương mau lành và giảm thiểu nguy cơ để lại sẹo. Quy trình thay băng và rửa vết thương cần phải tuân thủ theo những bước cụ thể. Cách thay băng và rửa vết thương sẽ được điều chỉnh tùy theo tình trạng vết thương, nếu vết thương đã bị nhiễm khuẩn hoặc vết thương còn sạch sẽ, để đảm bảo phương pháp thay băng và rửa vết thương phù hợp nhất. Để giúp vết thương của người bệnh mau lành, Bluecare xin chia sẻ “Quy trình thay băng rửa vết thương” các bạn điều dưỡng và người chăm sóc cùng tham khảo nhé.
Contents
Thay băng rửa vết thương là gì?
Thay băng rửa vết thương là một quá trình chăm sóc vết thương bằng cách thay băng và rửa vết thương để giúp vết thương sạch sẽ và ngăn ngừa nhiễm trùng. Quá trình này thường được thực hiện bằng cách lấy băng và vải y tế sạch để bọc vết thương, sau đó thay băng và rửa lại vết thương khi cần thiết. Việc thay băng và rửa vết thương định kỳ có thể giúp ngăn ngừa nhiễm trùng và giảm thiểu các biến chứng và rút ngắn thời gian phục hồi trong quá trình điều trị vết thương.
Chỉ định – chống chỉ định thanh băng rửa vết thương
Chỉ định:
Vết thương da do chấn thương, phẫu thuật.
Chống chỉ định:
Chống chỉ định tuyệt đối:
không có chống chỉ định tuyệt đối
Chống chỉ định tương đối:
- Không cần rửa các vết thương trên da có nhiều mạch máu như da đầu và da mặt.
- Các vết thương sâu hoặc có xoang hoặc lỗ rò cần được đánh giá cẩn thận trước khi rửa để tránh làm cho vi khuẩn hoặc dị vật đi vào sâu hơn.
- Vết thương thủng cần được rửa và cắt lọc bề mặt, đặc biệt là nếu vết thương do mèo cắn vì khả năng nhiễm trùng cao. Tuy nhiên, việc thăm dò sâu, rửa và lấy mẫu lõi không chắc chắn có giá trị.
- Không nên rửa các vết thương đang chảy máu vì rửa có thể làm rối loạn sự hình thành cục máu đông; cần cầm máu trước khi rửa.
- Các vết thương liên quan đến cấu trúc sâu như dây thần kinh, mạch máu, ống dẫn, khớp, gân, xương hoặc bao phủ các vùng rộng cần được đánh giá bởi bác sĩ chuyên khoa phẫu thuật.
- Các vết rách hoặc vết thương ở bàn tay, đặc biệt là vết đâm tì đè mạnh hoặc những vết thương cần phục hồi bằng kính hiển vi cần được đánh giá bởi bác sĩ chuyên khoa phẫu thuật.
- Vết rách, vết thương sâu hoặc phức tạp ở mặt hoặc vết thương liên quan đến mí mắt cần được bác sĩ chuyên khoa tư vấn hoặc đánh giá.
- Nên thu thập chẩn đoán hình ảnh (ví dụ: các phim chụp X-quang và siêu âm) đối với các vết thương sâu, vết thương đâm xuyên và các vết thương khác có khả năng có gãy xương hoặc có thể chứa dị vật (ví dụ: răng, thủy tinh hoặc mảnh vụn).
- CT cũng như MRI có thể giúp xác định vị trí của các dị vật, đặc biệt là khi vị trí của các dị vật này liên quan đến các cấu trúc bên dưới có vai trò quan trọng.
Biến chứng:
Các nguy cơ có thể xảy ra khi làm sạch hoặc cắt lọc vết thương không đủ hoặc giữ lại dị vật (đặc biệt là các vật liệu hữu cơ hoặc mảnh gỗ), hoặc cắt lọc quá sâu vào các mô còn sống gồm:
- Tăng nguy cơ nhiễm trùng
- Gây tổn thương thêm mô hoặc tình trạng xâm nhập sâu hơn của vi khuẩn và dị vật do vệ sinh vết thương quá kỹ.
Chuẩn bị cho quy trình thay băng và rửa vết thương:
Đối với người bệnh:
Người nhà và người bệnh cần cùng hợp tác trong việc thay băng và rửa vết thương. Người bệnh cần được đặt thoải mái, ngồi hoặc nằm sao cho vùng cần thay băng được dễ dàng tiếp cận.
Đối với người chăm sóc:
Trước khi thao tác cần làm sạch tay và đeo găng tay vô trùng. Người chăm sóc nên chuẩn bị trước các loại dụng cụ y tế và giữ bình tĩnh trong quá trình thao tác.
Các dụng cụ y tế cần chuẩn bị gồm:
- Tầng 1 của hộp dụng cụ: gạc vô khuẩn, 1 lọ panh vô trùng, 1 lọ cắm panh, 1 hộp dụng cụ vô khuẩn bao gồm 1 kéo, 2 kẹp kocher, 1 đến 2 kẹp phẫu thuật, 1 lọ Betadine, 1 lọ cồn 70 độ, 1 chai NaCl 9 0/0, 1 lọ oxy già, thuốc tím, thuốc đỏ, nitrat bạc 0,2%, dầu cá và xanh metylen.
- Tầng 2 của hộp dụng cụ: 1 khay sạch đựng gồm có túi nilon nhỏ, kim tiêm, bơm tiêm, găng tay sạch, kéo cắt băng, băng dính, băng cuộn, và túi hậu môn nhân tạo.
- Tầng 3 của hộp dụng cụ: 2-3 cốc nhỏ và xô để đựng rác thải y tế.
Việc chuẩn bị đầy đủ các dụng cụ và sử dụng chúng đúng cách sẽ giúp cho quy trình thay băng và rửa vết thương được thực hiện hiệu quả và đảm bảo vệ sinh.
Khi thay băng vết thương, tùy tình trạng bệnh, không nhất thiết bạn phải có đầy đủ tất cả như trên. Tuy nhiên cần cân nhắc có những dụng cụ cần thiết nhất.
Tiếp cận vết thương
Trước khi tiến hành thay băng, người chăm sóc cần rửa tay sạch, đeo găng tay và chuẩn bị đầy đủ các dụng cụ cần thiết. Sau đó, nên trải một tấm nilon xuống dưới để vết thương được lộ rõ. Khi cởi bỏ phần băng cũ, cần làm điều này một cách chậm rãi, nhẹ nhàng và tránh gây cảm giác đau đớn.
Nếu có dịch chảy ra từ vết thương, cần thấm nước và rửa vết thương cho ẩm trước khi tháo băng. Bằng kéo, người chăm sóc gắp phần gạc cũ trên bề mặt của vết thương rồi bỏ vào trong túi đựng đồ bẩn.
Đánh giá tình trạng của vết thương
Vết thương có thể được chia thành nhiều loại, và cách thay băng phù hợp cũng tùy thuộc vào từng loại vết thương. Do đó, trước khi tiếp tục các bước tiếp theo, người chăm sóc cần phân biệt và đánh giá rõ tình trạng của vết thương hiện tại.
Tình trạng vết thương sạch:
- Với vết thương có khâu: khâu mép của vết thương thường phẳng. Phần chân chỉ không có dấu hiệu bị đỏ hoặc sưng.
- Với vết thương không khâu: vết thương đang trong quá trình lên da non và không có dấu hiệu bị sưng tấy.
Tình trạng vết thương bị nhiễm khuẩn:
- Với vết thương có khâu: xung quanh vết thương bị sưng tấy, ửng đỏ, chân chỉ bị loét hoặc đỏ.
- Với vết thương không khâu: xung quanh vết thương bị sưng tấy đỏ. Trong vết thương có tổ chức hoại tử và có mủ.
Thay băng và rửa vết thương Với vết thương sạch:
Sau khi quan sát và đánh giá tình trạng của vết thương, người chăm sóc cần đặt bệnh nhân vào tư thế thoải mái. Dùng gạc tẩm ướt để lau sạch vết thương, sau đó dùng cồn Betadine để sát khuẩn theo hình xoắn ốc từ trong ra ngoài. Sau khi sát khuẩn, người chăm sóc sẽ tiến hành băng bó lại vết thương và hướng dẫn bệnh nhân về cách vệ sinh vết thương. Người chăm sóc sau đó sẽ tháo găng tay, thu dọn dụng cụ, rửa tay và ghi phiếu chăm sóc cho người bệnh.
Thay băng và rửa vết thương vết thương nhiễm khuẩn không khâu:
Người chăm sóc sẽ dùng gạc để thấm bớt dịch rồi rửa vết thương bằng dung dịch sát khuẩn. Trong ngày đầu tiên, người chăm sóc sẽ dùng oxy già để sát khuẩn và sau đó sẽ thay bằng Betadine khi thay băng vào các ngày sau. Nếu vết thương có nhiều ngóc ngách, người chăm sóc nên mở rộng vết thương để thấm mủ và lấy dị vật ra ngoài. Sau đó, người chăm sóc sẽ sử dụng tăm bông để thấm mủ và cho vào trong ống nghiệm nếu có chỉ định lấy mủ để làm xét nghiệm. Người chăm sóc sẽ dùng củ gạc để thấm dung dịch vào vết thương rồi rửa vết thương nhẹ nhàng. Sau đó, người chăm sóc sẽ đắp miếng gạc vô khuẩn lên vết thương rồi băng lại. Trường hợp vết thương miệng hẹp lòng sâu như một các túi chứa mủ thì cần nhéc gạc đặt dẫn lưu trước khi băng lại.”
Đối với vết thương nhiễm khuẩn có khâu
Quá trình chăm sóc như sau:
- Sử dụng dung dịch sát khuẩn để rửa bên ngoài vết thương.
- Dùng kẹp phẫu thuật hoặc kéo cắt chỉ để cắt bớt chỉ vùng viêm nhiễm.
- Dùng kẹp để tách rộng miệng vết thương để dịch dễ thoát ra ngoài.
- Dùng gạc để thấm dịch trong vết thương, sau đó rửa vết thương bằng dung dịch sát khuẩn.
- Tiếp tục các bước chăm sóc vết thương như với vết thương nhiễm khuẩn không khâu.
Dọn dụng cụ:
Việc dọn dẹp dụng cụ cần tuân thủ các quy định sau đây:
- Thu gom dụng cụ và xử lý chất thải lây nhiễm và đồ vải đúng cách.
- Rửa tay thường xuyên hoặc sử dụng dung dịch sát khuẩn để bảo vệ sức khỏe.
Ghi hồ sơ:
Ghi chép các thông tin sau để theo dõi tình trạng vết thương:
- Ngày giờ thay băng.
- Tình trạng vết thương.
- Loại dung dịch và thuốc đã sử dụng để rửa và bôi vết thương (nếu có).
- Loại băng đã sử dụng cho vết thương (nếu có).
- Các can thiệp đã thực hiện trên vết thương như cắt lọc mô chết, v.v. (nếu có).
- Phản ứng của người bệnh sau khi tiếp xúc với các chất liệu trên (nếu có).
- Tên của người thực hiện các thao tác chăm sóc vết thương.
Khi thay băng và rửa vết thương, cần tuân thủ các lưu ý sau:
- Áp dụng kỹ thuật vô khuẩn trước, trong và sau khi rửa vết thương để đảm bảo vết thương không bị nhiễm trùng.
- Rửa vết thương kỹ càng, đặc biệt là những khu vực bám bụi, dơ bẩn để đảm bảo vết thương được làm sạch hoàn toàn.
- Thao tác thay băng cần nhẹ nhàng để tránh làm đau đớn cho người bệnh.
- Hạn chế sử dụng oxy già khi thay băng sau.
- Nếu vết thương lớn, bạn nên sử dụng thuốc giảm đau để giảm thiểu đau đớn cho người bệnh.
Mặc dù quá trình thay băng vết thương có vẻ đơn giản, nhưng thực tế đòi hỏi sự cẩn thận và kỹ thuật chính xác. Áp dụng quy trình này khi chăm sóc bệnh nhân sẽ giúp cho vết thương hồi phục nhanh chóng hơn.
Đảm bảo an toàn cho người bệnh:
- Sử dụng kỹ thuật vô trùng hoàn toàn trong khi thay băng.
- Theo dõi và đánh giá tình trạng vết thương khi thay băng.
- Rửa vết thương theo đúng thứ tự: từ bên trong ra bên ngoài, từ trên xuống dưới, và từ xa đến gần để tránh làm nhiễm lại vùng đã rửa.
- Trong trường hợp vết thương quá bẩn, phải rửa bên ngoài trước và sử dụng kìm để rửa bên trong vết thương.
- Ngay lập tức thay băng khi băng thấm ướt quá nhiều chất lỏng để tránh làm hỏng da.
- Thực hiện cắt lọc nếu vết thương có nhiều mô hoại tử.
- Sử dụng các thiết bị như máy hút chân không (VAC) hoặc các băng sinh học để giúp vết thương mau lành.
- Đảm bảo vết thương được bao phủ đủ kín.
- Hướng dẫn bệnh nhân áp dụng chế độ dinh dưỡng và vận động phù hợp với tình trạng bệnh.
Cảnh báo các lỗi thường gặp:
Để chăm sóc vết thương đúng cách, cần thực hiện kiểm tra kỹ lưỡng bất kể phương pháp đóng vết thương được áp dụng. Một sai lầm thường gặp là chỉ thăm dò nhanh chóng mà không cắt lọc dị vật, bởi vì đã quyết định đóng vết thương mà không cần gây tê cục bộ.
Ngoài ra, các vết thương có thể còn dị vật, bị xâm nhập vào khớp hoặc gây tổn thương cho các cấu trúc bên dưới như gân. Do đó, cần phải thăm dò và quan sát vết thương đầy đủ thông qua phạm vi cử động của các khớp liền kề.
Xem thêm:
Bách khoa về chăm sóc vết thương
Hướng dẫn cắt rút chỉ khâu vết thương an toàn
Quy trình thay băng rửa vết thương do bỏng
Chỉ định và chống chỉ định của thay băng rửa vết thương
Bấm vào ảnh để tải App Bluecare
Be the first to comment