Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của trẻ, đặc biệt là đối với trẻ sơ sinh và nhỏ tuổi. Tuy nhiên, đối với những bà mẹ ít sữa hoặc sữa xuống chậm, kích thích phản xạ xuống sữa để sữa xuống nhanh và nhiều là rất quan trọng. Điều này giúp đảm bảo trẻ được no bụng và giúp giải quyết mối lo sợ thiếu sữa cho con bú của bà mẹ. Để giúp các mẹ luôn có đủ sữa cho con bú Bluecare xin chia sẻ bài viết “Kích thích phản xạ xuống sữa sau sinh” các bạn cùng tham khảo nhé.
Contents
Phản xạ xuống sữa là gì?
Phản xạ xuống sữa, còn được gọi là phản xạ tiết sữa hoặc Milk Ejection Reflex (MER) trong tiếng Anh, là một phản xạ thần kinh-nội tiết trong cơ thể phụ nữ. Khi đứa trẻ ngậm, bú hoặc kích thích các núm vú và quầng vú, các nang sữa sẽ co thắt và phóng ra các tia sữa đồng thời. Quá trình này được điều khiển bởi sự tiết ra của hai loại hormone là prolactin và oxytocin. Hormone prolactin giúp kích thích sản xuất sữa trong tuyến sữa, còn hormone oxytocin giúp co thắt các nang sữa để phóng ra sữa mẹ. Phản xạ xuống sữa giúp sữa mẹ xuống nhanh và nhiều hơn ở cả hai bên ngực.
Dấu hiệu của phản xạ xuống sữa như thế nào?
Các biểu hiện và dấu hiệu của phản xạ xuống sữa có thể giúp mẹ nhận biết khi cơ thể đang tiết sữa khi cho con bú (hoặc phản xạ này cũng có thể xảy ra khi mẹ không cho con bú). Dấu hiệu đó là hai bên ngực sẽ căng tức, cảm giác tê tê hoặc châm chích, ngứa ngáy khó chịu. Sau đó, sữa sẽ chảy ra hoặc có trường hợp sữa phun ra khỏi ngực ào ạt. Phản xạ xuống sữa thường xảy ra đồng thời trên cả hai bên ngực, tuy nhiên cũng có thể xảy ra trước và sau ở từng bên ngực.
Phụ nữ sau sinh nào cũng cảm nhận được phản xạ xuống sữa?
Không phải. Theo một số nghiên cứu chuyên sâu về việc cho con bú, chỉ khoảng 70-75% bà mẹ có thể cảm nhận được phản xạ tiết sữa từ đầu, trong khi 30-25% còn lại không cảm nhận được.
Tần suất phản xạ xuống sữa trọng một cữ bú là bao nhiêu?
Phản xạ xuống sữa ít nhất xảy ra 1 lần trong mỗi cữ bú/hút, trung bình mỗi bên ngực xảy ra 2,2 lần. Nếu phản xạ xuống sữa xảy ra nhiều lần trong quá trình cho con bú/hút thì lượng sữa mẹ tiết ra càng nhiều.
Độ chễ của phản xạ xuống sữa?
Khi cho con bú, thường khoảng 20-30 giây sau khi trẻ bắt đầu ngậm núm vú, người mẹ có thể cảm nhận được phản xạ xuống sữa. Tuy nhiên, không phải tất cả các người mẹ đều có thể cảm nhận được phản xạ này, đặc biệt là đối với những mẹ lần đầu sinh con. Thời gian phản xạ xuống sữa trung bình kéo dài khoảng 180 giây.
Lượng sữa tiết ra sau mỗi lần có phản xạ xuống sữa?
Khối lượng sữa xuất hiện trong mỗi lần phản xạ xuống sữa phụ thuộc vào nhu cầu bú của trẻ và cơ thể của người mẹ sẽ sản xuất lượng sữa phù hợp để đáp ứng. Trung bình, mỗi lần phản xạ xuống sữa đủ để cho bé bú ở cả hai bên ngực sẽ khoảng 150ml. Tức là khoảng 75ml cho mỗi bên, trong đó có 15ml sữa đầu và 60ml sữa cuối.
Các vấn đề về phản xạ xuống sữa
Sau khi sinh, một số mẹ có thể gặp phải các vấn đề về phản xạ xuống sữa, gây khó khăn cho việc cho con bú. Dưới đây là một số vấn đề phổ biến về phản xạ xuống sữa sau sinh:
Khó hoặc chậm xuống sữa
Tình trạng phản xạ xuống sữa chậm hoặc khó xuống sữa có thể xảy ra với mẹ sau sinh. Các nguyên nhân gây ra tình trạng này bao gồm kiệt sức, cơ thể chưa hồi phục sau quá trình sinh con, mẹ sinh mổ, sử dụng rượu bia và các chất kích thích trong thời gian cho con bú. Tùy thuộc vào nguyên nhân, mẹ cần áp dụng cách cải thiện phù hợp để kích thích sữa xuống nhanh hơn. Nếu do sức khỏe chưa hồi phục, mẹ cần dành nhiều thời gian nghỉ ngơi, ăn uống đầy đủ dưỡng chất, thư giãn đầu óc thoải mái. Nếu do chất kích thích, mẹ cần loại bỏ chúng. Ngoài ra, các cách kích thích phản xạ xuống sữa như hút, vắt sữa, massage ngực, cho con bú thường xuyên và uống nhiều nước ấm cũng có thể giúp mẹ cải thiện tình trạng phản xạ xuống sữa chậm.
Đau khi có phản xạ xuống sữa
Tình trạng phản xạ xuống sữa gây đau đớn thường xảy ra khi ngực mẹ bị cương cứng do sữa dư thừa không được xử lý đúng cách, núm vú sưng đau hoặc nứt. Ngoài ra, các cơn co thắt tử cung dữ dội cũng có thể gây đau đớn khi xuống sữa. Để giảm cảm giác đau đớn, mẹ cần điều trị sưng núm vú và xử lý lượng sữa dư thừa.
Xuống sữa quá nhanh, quá nhiều
Khi phản xạ xuống sữa quá nhiều hoặc ồ ạt, thường xảy ra ở các mẹ có nguồn sữa dồi dào. Điều này có thể dẫn đến trẻ bị sặc hoặc nôn ra sữa. Trong trường hợp này, mẹ cần sử dụng máy hút sữa hoặc vắt sữa để giảm bớt lượng sữa trước khi cho con bú. Ngoài ra, nên chỉ cho trẻ bú ở một bên ngực trong mỗi lần bú, rồi chuyển sang bên còn lại trong lần bú tiếp theo. Điều này sẽ giúp trẻ bú hết sữa ở một bên trước khi chuyển sang bên kia, giảm nguy cơ sặc và đảm bảo rằng trẻ đã được bú đủ.
Nguyên nhân gây mất phản xạ xuống sữa
Các nguyên nhân gây mất phản xạ xuống sữa ở mẹ sau sinh có thể là do nhiều yếu tố, bao gồm:
- Căng thẳng, stress: Đây được xem là nguyên nhân hàng đầu gây ức chế phản xạ xuống sữa, thường xảy ra ở các mẹ sau sinh. Stress kéo dài có thể dẫn đến mất sữa cho con bú. Ngược lại, nếu mẹ luôn cảm thấy thoải mái và vui vẻ, cơ thể sẽ tiết ra nhiều hormone hạnh phúc hơn, từ đó có tác động tích cực đến quá trình tiết sữa.
- Mệt mỏi, uể oải: Có thể do sức khỏe mẹ chưa hồi phục sau quá trình vượt cạn hoặc do mẹ cả ngày lẫn đêm chăm con không được nghỉ ngơi. Điều này cũng làm giảm sự tiết sữa ở người mẹ.
- Sử dụng các chất kích thích (rượu, bia, cafein), hút thuốc lá: Những chất có trong thuốc lá hay các thức uống có cồn, cafein sẽ khiến cơ thể mẹ bị mất nước, tuyến sữa hoạt động kém hiệu quả cũng khiến lượng sữa tiết ít hơn. Chúng cũng có thể truyền sang con thông qua sữa mẹ, ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe của trẻ.
- Sử dụng các loại thuốc như thuốc điều trị bệnh, thuốc tránh thai: Điều này cũng được cho là nguyên nhân dẫn đến phản xạ xuống sữa chậm, mất phản xạ xuống sữa. Mẹ cần thận trọng khi sử dụng thuốc trong thời gian đang cho con bú và tốt nhất là nên tham khảo ý kiến của bác sĩ.
Ở hầu hết các mẹ có con nhỏ, khi trẻ ngậm mút núm vú phản xạ xuống sữa sẽ diễn ra một cách tự nhiên giúp trẻ no bụng. Tuy nhiên, tình trạng không hoặc ít xuống sữa hay còn gọi mất phản xạ xuống sữa, phản xạ xuống sữa chậm vẫn xảy ra ở một số mẹ.
Kích thích phản xạ xuống sữa để mẹ có nhiều sữa sau sinh
Việc kích thích phản xạ xuống sữa giúp bé có đủ sữa để ăn và cũng giúp bé no bụng và chơi ngoan hơn. Các cách để kích thích phản xạ xuống sữa bao gồm:
- Cho bé bú ngay sau khi sinh để kích thích tuyến sữa hoạt động hiệu quả và giúp bé tiếp cận nguồn dinh dưỡng quý giá có trong sữa non.
- Hướng dẫn bé ngậm bắt núm vú đúng cách để kích thích sản xuất nhiều oxytocin, hormone có vai trò quan trọng đối với quá trình tiết sữa, giúp sữa xuống nhiều và nhanh hơn.
- Cho bé bú đủ cữ để kích thích tuyến sữa hoạt động hiệu quả và mạnh mẽ.
- Uống đủ nước để cung cấp đủ lượng nước cho cơ thể, giúp sữa xuống nhiều hơn. Uống một cốc sữa nóng trước khi cho bé bú cũng giúp tránh phản xạ xuống sữa chậm.
- Gần gũi, vui đùa với bé trước khi cho bé bú để giúp sữa xuống nhanh hơn.
- Massage nhẹ nhàng bầu ngực trước khi cho bé bú để kích thích tuyến sữa hoạt động mạnh mẽ và giúp phòng tránh tắc tia sữa.
- Thực hiện một chế độ dinh dưỡng khoa học và phù hợp sau sinh để giúp mẹ mạnh khỏe và tăng lượng sữa cho bé bú.
- Để duy trì sức khỏe và sản lượng sữa cho con bú, không chỉ cần đảm bảo chế độ dinh dưỡng tốt mà còn cần giữ tâm lý luôn thoải mái và ổn định. Việc này giúp mẹ phòng tránh tình trạng ít sữa hoặc mất sữa do tăng tiết hormone hạnh phúc oxytocin. Ngoài ra, việc giải phóng oxytocin cũng có thể bị ức chế bởi các cảm xúc tiêu cực như sợ hãi, đau đớn, xấu hổ hoặc lo lắng của người mẹ. Do đó, mẹ cần duy trì tâm lý thoải mái và ổn định trong thời gian nuôi con.
- Ngoài việc cho trẻ bú mẹ thường xuyên, nhiều mẹ sau sinh còn áp dụng cách hút sữa bằng máy hoặc vắt sữa bằng tay để tạo phản xạ xuống sữa. Tuy nhiên, trước khi hút hoặc vắt sữa, mẹ cần vệ sinh tay, bầu ngực và dụng cụ vắt, trữ sữa để đảm bảo an toàn vệ sinh.
- Việc massage bầu ngực kết hợp với chườm ấm sẽ giúp gia tăng phản xạ xuống sữa ở mẹ. Trước khi bắt đầu massage, mẹ cần chuẩn bị túi chườm ấm để kích thích tuyến sữa hoạt động hiệu quả hơn.
Hướng dẫn kích thích phạn xạ xuống sữa
Kích thích phản xạ xuống sữa bằng cách hút:
Hút sữa ở nơi quen thuộc và tư thế thoải mái nhất có thể (tùy mẹ chọn, có thể nằm hoặc ngồi đều được). Tránh gián đoạn quá trình hút sữa, nếu ở nhà có thể nhờ người trông con giúp một lát, còn ở cơ quan nên chọn giờ nghỉ trưa để hút sữa và nên thực hiện ở nơi kín đáo ít người ra vào, che chắn cẩn thận. Trong quá trình hút sữa, tránh nhìn chằm chằm vào máy để theo dõi lượng sữa chảy ra (vì điều này có thể làm tăng áp lực và giảm lượng sữa xuống). Thay vào đó, mẹ nên nghe nhạc, xem phim để thư giãn và thoải mái đầu óc. Mẹ cũng có thể xem hình hoặc clip của bé, nhìn ngắm gương mặt bé đang ngủ hoặc ngắm nhìn quần áo của con, tưởng tượng con đang háo hức thưởng thức sữa mẹ. Nên cho bé bú một bên và một bên hút sữa. Khi thực hiện hút sữa, mẹ có thể dừng lại vài giây để massage ngực một chút sau đó hút tiếp.
Kích thích phản xạ xuống sữa bằng massage:
Massage đúng cách sẽ giúp sữa về nhiều hơn. Cách massage đúng như sau: Mẹ dùng 2 lòng bàn tay xoa bóp nhẹ nhàng 2 bầu ngực trong khoảng 30 giây, sau đó chụm 5 đầu ngón tay lại và tập trung ở quầng vú. Vừa massage vừa kết hợp chườm ấm sẽ khiến sữa xuống nhanh hơn. Trước khi massage, mẹ có thể uống sữa nóng hoặc nước ấm để kích thích sữa ra nhiều và chất lượng hơn.
Nếu bạn đã áp dụng những kỹ thuật trên mà lượng sữa tiết ra vẫn chưa có sự cải thiện đáng kể thì bạn nên tìm đến sự hỗ trợ của các dịch vụ kích sữa tại nhà chuyên nghiệp như Bluecare, để được các chuyên gia kích sữa hỗ trợ.
Làm thế nào để xử lý khi sữa mẹ xuống quá nhiều?
Trong khi một số mẹ đang cố gắng kích thích phản xạ tiết sữa để cung cấp đủ sữa cho con bú, thì một số mẹ khác lại không biết phải làm gì khi sữa xuống quá nhanh và quá nhiều. Nếu đang gặp tình trạng này, mẹ có thể thực hiện các cách sau:
- Vắt bớt sữa: Đây là cách phổ biến được nhiều mẹ áp dụng khi lượng sữa về quá nhiều và quá nhanh. Nếu mẹ thường xuyên gặp tình trạng này, nên sẵn sàng các dụng cụ hút sữa, trữ sữa để vắt bớt sữa ra ngoài và bảo quản trong tủ đông sau đó mới cho bé bú trực tiếp. Tuy nhiên, nếu mẹ thuộc dạng nhiều sữa, chỉ nên thực hiện vắt, hút sữa khi ngực quá căng tức và bị chảy sữa nhiều để giảm bớt lượng sữa. Nếu không, việc vắt hoặc hút sữa khi không cần thiết có thể khiến cơ thể “hiểu” cần phải sản xuất sữa thêm nữa.
- Cho bé bú ở mỗi bên ngực khác nhau: Thông thường, mẹ sẽ cho bé bú ở cả hai bên ngực trong mỗi lần bú. Tuy nhiên, với mẹ nhiều sữa, nên chỉ cho bé bú ở mỗi bên ngực trong khoảng 15-20 phút và sau đó chuyển sang bên ngực còn lại ở lần bú tiếp theo (sau khoảng 2 tiếng). Nếu bên ngực còn lại vẫn cảm thấy căng tức, mẹ có thể tạm thời vắt hoặc hút một ít sữa ra ngoài, nhưng không nên vắt hết.
- Uống trà sâm trước khi đi ngủ: Trà sâm chứa estrogen tự nhiên – một loại nội tiết tố nữ giúp giảm tiết sữa. Vì vậy, trong trường hợp cần thiết, mẹ có thể uống trà sâm để giảm lượng sữa. Tuy nhiên, không nên lạm dụng trà sâm vì nó có thể gây mất sữa cho con bú.
- Cho con ngậm núm vú giả: Để tránh kích thích tuyến sữa phản xạ tiết ra nhiều sữa hơn, mẹ có thể cho trẻ ngậm núm vú giả khi cần thay vì cho trẻ bú mẹ thường xuyên.
Xem thêm:
Phản xạ xuống sữa – điều kiện quan trọng để vắt/hút sữa thành công
Tắc tia sữa đầu ti- dấu hiệu và cách xử lý
Sữa mẹ – các vấn đề và cách xử lý
Hỏi đáp tất cả các vấn đề về sữa cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ
Bấm vào ảnh để tải App Bluecare
Be the first to comment