Quy trình chọc hút dịch màng phổi

Chọc hút dịch màng phổi được thực hiện với mục đích hút đi chất dịch, máu, mủ hoặc khí tích tụ trong khoang màng phổi gây ra tình trạng suy hô hấp cấp. Đây là một thủ thuật phức tạp và yêu cầu người thực hiện phải có chuyên môn tay nghề cao, đồng thời nơi thực hiện cần được trang bị cơ sở vật chất và trang thiết bị kỹ thuật hiện đại. Việc thực hiện chọc hút dịch màng phổi cấp cứu là vô cùng quan trọng để hạn chế các biến chứng có thể xảy ra. Để đảm bảo điều này, Bluecare xin chia sẻ bài viết “Quy trình chọc hút dịch màng phổi” các bạn cùng tham khảo để chăm sóc người bệnh được tốt hơn nhé.

Contents

CHỌC HÚT DỊCH MÀNG PHỔI LÀ GÌ

Chọc hút dịch màng phổi được thực hiện với mục đích hút đi chất dịch, máu, mủ hoặc khí tích tụ trong khoang màng phổi gây ra tình trạng suy hô hấp cấp. Đây là một thủ thuật phức tạp và yêu cầu người thực hiện phải có chuyên môn tay nghề cao, đồng thời nơi thực hiện cần được trang bị cơ sở vật chất và trang thiết bị kỹ thuật hiện đại. Việc thực hiện chọc hút dịch màng phổi cấp cứu là vô cùng quan trọng để hạn chế các biến chứng có thể xảy ra. Để đảm bảo điều này, người bệnh cần tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

Chọc hút dịch màng phổi chỉ định trong các trường hợp sau đây:

Tràn khí màng phổi trên một tổn thương phổi: giãn phế nang, xơ phổi, lao phổi, tụ cầu phổi,…
Tràn máu màng phổi.
Tràn mủ màng phổi.
Tràn dịch hoặc tràn máu màng phổi tái phát nhanh (nhằm gây dính).

MỤC ĐÍCH

Chọc hút dịch màng phổi là một thủ thuật nhằm mục đích chẩn đoán và điều trị.

CHỈ ĐỊNH

Chẩn đoán

Xác định tràn dịch màng phổi.
Đánh giá căn nguyên: dựa vào tính chất vật lý, xét nghiệm sinh hóa, tế bào, vi sinh vật dịch màng phổi.

Điều trị

Hút dịch để giảm các triệu chứng gây ra bởi tràn dịch màng phổi, chủ yếu là giảm khó thở và đau ngực.
Kết hợp với việc sử dụng thuốc điều trị căn nguyên, hút dịch cho đến khi hết dịch trong khoang màng phổi.
Có thể thực hiện bơm rửa và đưa thuốc vào khoang màng phổi để giảm dính màng phổi trong các trường hợp tràn mủ màng phổi hoặc ung thư màng phổi.

CHỐNG CHỈ ĐỊNH

Không có chống chỉ định tuyệt đối. Cần cân nhắc giữa lợi ích của việc chọc dịch và nguy cơ các tai biến trong các trường hợp sau:

Rối loạn đông máu, chảy máu.
Bệnh lý tim mạch: loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim…
Bệnh nhân quá sợ hãi hoặc suy hô hấp nặng.

QUY TRÌNH CHỌC HÚT DỊCH MÀNG PHỔI

CHUẨN BỊ DỤNG CỤ VÀ THUỐC

Dụng cụ: bơm tiêm 5ml – 10ml, kim tiêm, máy hút dịch hoặc bơm tiêm 50ml để hút dịch, kim chọc dò đặc biệt có van 3 chiều hoặc có thể sử dụng đoạn cao su ở đốc kim và kìm Kocher để mở thay cho van.
Thuốc: Lidocain 0,25 x 5 – 10ml, Atropin 1/4mg, Seduxen 10mg và các thuốc cấp cứu khác như Depersolon 30mg, Adrenalin 10/1000. Cần sẵn sàng túi thở Oxy.

CHUẨN BỊ BỆNH NHÂN

Thực hiện giải thích và động viên bệnh nhân.
Chụp X-quang phổi thẳng và nghiêng.
Thử phản ứng với thuốc Lidocain; kiểm tra mạch, nhiệt độ và huyết áp.
30 phút trước khi chọc dịch, có thể tiêm tiền tê Atropin 1/4mg x 1 – 2 ống và Seduxen 5mg 1 ống (tùy vào tình trạng của bệnh nhân).

KỸ THUẬT THỰC HIỆN

Tư thế bệnh nhân: bệnh nhân ngồi kiểu cưỡi ngựa trên 1 ghế tựa, khoanh 2 tay đặt lên chỗ tựa của ghế, trán đặt vào 2 tay, lưng uốn cong.
Xác định vị trí chọc kim (thường ở khoang liên sườn 8 – 9 đường nách sau).
Sát trùng rộng vùng chọc kim bằng cồn Iod và cồn 700.
Trải khăn lỗ.
Gây tê từng lớp bằng Lidocain tại điểm chọc kim: từ da, dưới da và đến màng phổi thành.
Chọc kim tại điểm đã gây tê, vuông góc với thành ngực, sát bờ trên xương sườn. Khi kim vào khoang màng phổi, sẽ có cảm giác sựt và nhẹ tay, sau đó hút thử và giữ cố định kim sát vào thành ngực.
Hút dịch bằng máy hút hoặc bơm tiêm 50ml, đảm bảo hút kín. Lấy 30ml dịch đầu tiên cho vào 3 ống nghiệm để gửi ngay đến phòng xét nghiệm và nghiên cứu. Lượng dịch hút mỗi lần không quá 800ml. Nếu cần, có thể thực hiện lần hút II sau 12 giờ.
Khi hút dịch xong, rút kim, sát khuẩn vùng chọc kim và băng lại. Cho bệnh nhân nằm nghỉ, kiểm tra mạch, nhiệt độ và huyết áp.

TAI BIẾN VÀ XỬ TRÍ

Dị ứng thuốc: Cần thử phản ứng với thuốc tê trước khi thực hiện thủ thuật.
Chảy máu: Do chọc vào động mạch gian sườn hoặc đâm vào thần kinh liên sườn.
Choáng: Có thể xảy ra do lo sợ, cơ thể yếu hoặc phản xạ phó giao cảm. Xử trí bằng cách nằm đầu thấp, uống nước chè đường, thở Oxy, tiêm Depressolon 30mg tĩnh mạch, nâng huyết áp bằng Adrenalin tĩnh mạch hoặc Dopamin, và các biện pháp hồi sức tích cực khác.
Tràn khí màng phổi: Do chọc kim làm thủng phổi hoặc có thể do khí lọt vào qua dốc kim. Cần hút hết không khí ra.
Bội nhiễm gây mủ màng phổi: Cần thực hiện các biện pháp hết sức vô trùng.
Phù phổi cấp: Do hút quá nhanh và quá nhiều. Xử trí như đối với phù phổi cấp.
Một số tai biến khác: Tắc khí mạnh, chọc nhầm vào các phủ tạng có thể xảy ra.”

Xem thêm:

Lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân ung thư phổi

Hướng dẫn sử dụng morphine tại nhà cho bệnh nhân ung thư

PHƯƠNG PHÁP TẬP THỞ GIÚP PHỤC HỒI CHỨC NĂNG CHO BỆNH NHÂN UNG THƯ PHỒI

Kế hoạch chăm sóc bệnh nhân ung thư gan giai đoạn cuối